Praten over het einde van het leven is niet iets wat u dagelijks doet. Nadenken over sterven is ook niet gemakkelijk. Toch is het belangrijk om met mensen die u lief zijn van gedachten te wisselen over de laatste fase van het leven. Het is goed om dat te doen als u nog gezond bent.

Een brochure om u te helpen in gesprek te gaan kunt u downloaden door op de volgende link te klikken: spreek op tijd over uw levenseinde. In het vervolg van dit stukje, op de website www.thuisarts.nl (zoek op trefwoord ‘levenseinde’) én in de genoemde brochure vindt u veel zinvolle informatie.  

1. Waarom een wilsverklaring?

Het is mogelijk dat u door een ongeval of ziekte niet meer in staat bent te beslissen over het al dan niet uitvoeren van een medische behandeling. In een wilsverklaring kunt u uw wensen, verwachtingen en grenzen daarover vastleggen. Als u dan in zo’n situatie terecht komt, dan kunnen familie en behandelend artsen uw wensen, verwachtingen en grenzen respecteren.   

2. Wat staat er in een wilsverklaring?

In een wilsverklaring legt u zo specifiek mogelijk vast wat uw wensen zijn ten aanzien van – bijvoorbeeld – reanimeren, beademen, het stoppen van een behandeling of levensbeëindiging. Het gaat meestal om ingrijpende medische handelingen, die u onder bepaalde omstandigheden wel of niet wilt. Om misverstanden uit te sluiten en problemen te voorkomen, moet uw wilsverklaring helder en eenduidig zijn.   

3. Waarom is het belangrijk uw wilsverklaring te bespreken met uw huisarts?

Bespreek een schriftelijke wilsverklaring altijd met uw huisarts, ook als daar nog geen directe aanleiding voor is. Hiermee voorkomt u problemen en misverstanden als u uw wensen niet meer zelf kunt toelichten. Uw wilsverklaring wordt na een bespreking ervan opgenomen in uw medisch dossier.

4. Hoe stelt u een wilsverklaring op?

Een handreiking voor het maken van een wilsverklaring kunt u vinden bij een aantal organisaties of patiëntenverenigingen, bijvoorbeeld:

– de levenswensverklaring van de Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV); www.npvzorg.nl

– wilsverklaringen van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillige Levenseinde (NVVE); zoals een behandelverbod, euthanasieverzoek en volmacht; www.nvve.nl.

– de Zorgverklaring van de gelijknamige stichting; www.zorgverklaring.nl.

De verklaringen van de verschillende organisaties gaan uit van verschillende visies op het leven.

Alle organisaties bieden ook advies, informatie en ondersteuning bij vragen over het levenseinde en vastleggen van de wilsverklaring.

Tenslotte, een rechtsgeldige niet-reanimerenpenning kunt u bestellen bij de Patiëntenfederatie Nederland; www.patientenfederatie.nl/producten/niet-reanimerenpenning/de-niet-reanimerenpenning. 

5. Wat is een geldige wilsverklaring?

Een zelf opgeschreven wilsverklaring (met daaronder de datum en uw handtekening) is even rechtsgeldig als de beschikbare verklaringen van de notaris of van verenigingen. Verklaringen om zelf te bewerken kunt u downloaden door op één van de de volgende links te klikken: niet reanimeren verklaring, behandelverbod in geval van wilsonbekwaamheid, behandelverbod en euthanasieverklaring en volmacht.

U moet zo precies mogelijk opschrijven onder welke omstandigheden u wel of niet meer behandeld wilt worden. Duidelijk moet zijn voor welke medische handelingen en in welke omstandigheden de wilsverklaring geldt.

6. Hoe lang is uw wilsverklaring geldig?

In principe blijft uw wilsverklaring altijd geldig. Het is wel belangrijk dat u zich realiseert dat uw wensen kunnen veranderen, juist in de laatste levensfase. Bij een te oude wilsverklaring kan de behandelaar ook gaan twijfelen. Deze twijfel kunt u voorkomen door uw wilsverklaring bijvoorbeeld eens in de 5 jaar te bekijken en te bespreken met uw naasten en uw huisarts.

7. Kunt u uw wilsverklaring wijzigen?

Als u van gedachten verandert dan kunt u een nieuwe wilsverklaring opstellen. Zorg dat de aangepaste wilsverklaring bekend wordt bij uw naasten en uw huisarts.

8. Wordt uw wilsverklaring altijd uitgevoerd?

In principe zal uw behandelaar doen wat u heeft vastgelegd. Uw arts is echter verplicht om u goede zorg te geven. Dat staat in de wet. Dat houdt in dat uw arts u moet behandelen als u ziek bent. Maar uw arts kan ook, in overleg met u of uw gevolmachtigde, besluiten om te stoppen met een behandeling of om een behandeling niet meer te geven. De arts besluit dit als hij vindt dat hij met een behandeling weinig kan bereiken, terwijl de behandeling veel nadelen heeft voor de patiënt. Dit heet ‘medisch zinloos handelen’.

9. Mag uw arts weigeren mee te werken aan de uitvoering van uw wilsverklaring? 

Uw behandelend arts is verplicht om u goede zorg te geven maar moet elke behandeling ook voor zijn/haar eigen geweten kunnen verantwoorden. Het meest duidelijk komt dit naar voren bij een verzoek tot euthanasie of hulp bij zelfdoding. Euthanasie en hulp bij zelfdoding behoren namelijk niet tot het gewone medische handelen van de dokter. Met andere woorden: uw behandelend arts is nooit verplicht om aan uw euthanasieverzoek te voldoen en heeft ook niet de plicht u door te verwijzen naar een collega als u een euthanasieverzoek heeft. Meer hierover kunt u lezen in de brochure handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Uiteraard zal uw behandelend arts u in zo’n situatie wel zo helpen zoals bij goed hulpverlenerschap past.

Bespreek uw wensen dus op tijd!